Diyabet, insülin salınımı, insülin etkisi veya bu faktörlerin her ikisinde de bozukluk nedeniyle oluşan, kan şekeri yüksekliği ile seyreden kronik bir hastalıktır.
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) 2021 yılı itibariyle 537 milyon erişkin diyabet hastası olduğunu, 2030 yılına kadar bu rakamın 643 milyona, 2045 yılında ise 783 milyona ulaşmasını beklemekte (1).
2021 yılında 6,7 milyon kişi diyabet ile ilişkili nedenlerden dolayı hayatını kaybetmiştir(1,2).
Türkiye’de yapılan TURDEP-II çalışmasında diyabet sıklığı %13.7 bulunmuştur. Ülkemizde diyabetlilerin 9 milyona yaklaştığı tahmin edilmektedir.(3,4).
Diyabetli bireylerin sayısı bu hızda artmaya devam ederse Türkiye’nin 2045 yılında dünyada en çok diyabetlinin yaşadığı ilk 10 ülke arasına gireceği öngörülmektedir.(5).
Tip 2 diyabet tüm diyabetlilerin %90 ını oluşturur ve tip2 diyabet önlenebilen bir hastalıktır.
Tip 1 diyabette insülin eksikliğinden kaynaklanırken , tip2 diyabette obezlerde insülin fazlalığı ve reseptör duyarsızlığı, obez olmayanlarda erken insülin salınımında bozukluk ve postreseptör defekt. nedeniyle oluşmaktadır.
Peki diyabetten nasıl korunabiliriz?
- Sağlıklı ve dengeli beslenerek
- Aktif hareket etmek
- Fazla kilolardan kurtulmak
- Stresten uzak durmak
- Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak
- Yeterli ve düzenli uyumak
- Düzenli sağlık kontrollerini yaptırmak
Diyabet için yüksek risk grupları kimlerdir?
- Birinci ve ikinci derece akrabalarda diyabet olması
- Fazla kilolu veya obez olanlar
- Fiziksel olarak inaktif yaşayanlar
- Dengesiz ve sağlıksız beslenenler
- Kan basıncı yüksek olanlar
- Daha önce prediyabet (gizli şeker) tanısı almış olanlar
- Kolesterol yüksekliği, trigliserid yüksekliği olanlar
- Polikistik Over Sendromu ‘PCOS’ olanlar
- İnsülin direnci olanlar
- Kardiyovasküler hastalık öyküsü olanlar
- Daha önce gebelik diyabeti tanısı almış veya 4 kg nun üstünde bebek doğuran kadınlar
- Düşük doğum ağırlığıyla doğan kişiler
- Metabolik sendromu olanlar
Hangi belirtiler diyabeti düşündürür?
- Sık idrara çıkma
- Çok su içme
- Ağız kuruluğu
- Gece idrara gitme
- Çok yemek yeme
- Bulanık görme
- Çok yemek yeme
- Tekrarlayan Candida enfeksiyonları
- Kaşıntı
- Halsizlik, yorgunluk
- Ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma
- Açıklanamayan kilo kaybı
- İyileşmeyen yaralar
DİYABET VE COVİD-19 İLİŞKİSİ
Diyabet, COVID-19 un şiddetini ve buna bağlı ölüm riskini arttıran en önemli hastalıklardan biridir (6,7,8,9).
İyi kan şekeri kontrolü, kolesterol ve tansiyonun kontrol altına alınması, kilo kontrolü ve COVID-19’ a karşı önlemlerin (aşı, mesafe, maske, hijyen) uygulaması, diyabetli kişilerin COVID-19’a yakalanma riskini azaltır veya hastalığa yakalananlarda COVID-19 ‘un olumsuz sonuçlarını hafifletmektedir (9,10).
Bir salgın hastalık olmamasına karşın tüm dünyada salgın hastalık boyutunda yaygınlaşan diyabetin önlenebilir ve tedavi edilebilir olduğunun bilincinde olmalıyız. Diyabet tanısı almış olan kişilerin düzenli takip ve tedavilerini yaptırmaları akut ve kronik komplikasyonlardan kendilerini korumalarını sağlar.
1.International Diabetes Federation. Diabetes now affects one in 10 adults worldwide, retrieved Nov.8, 2021, from ‘https://www.idf.org/news/240:diabetes-now-affects-one-in-10-adults-worldwide.html’
2.World Health Organization.Diabetes, retrieved Nov.3, 2021, from’https://www.who.int/health-topics/diabetes’
3.Satman I, Omer B, tutuncu Y,et al. Twelve-year-trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults.Eur J Epidemiol. 2013;28(2):169-80.
4.TUIK.Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2020 Verileri, retrieved Feb 4, 2021 from ‘https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&loacate=tr
5.IDF.diabetes Atlas.9.Ed., retrieved Nov.3,2021,from ’https://www.idf.org/e-library/epidemiology-research/diabetes-atlas/159-idf-diabetes-atlas-ninth-edition-2019.html?layout=hcopy’
6.Aggarwal G, Lippi G, Lavie CJ,et al. Diabetes Mellitus associated with coronavirus disease 2019 (COVID-19) severity and mortality: a pooled analysis. J Diabetes.2020;12(11):851-5.
7.Huang I, Lim MA, Pranata R. Diabetes mellitus is associated with increased mortality and severity of disease in COVID-19 pneumonia-a systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Diabetes Metab Syndr.2020;14(4):395-403.
8.Sonmez A, Demirci I, Haymana C, et al. Clinical characteristics and outcomes of COVID-19 in patients with type 2 diabetes in Turkey: A nationwide study(TurCoviDia). J Diabetes. 2021;13(7):585-95.
9.Satman I, Demirci I, Haymana C, et al. Unexpectedly lower mortality rates in COVID-19 patients with and without type 2 diabetes in Istanbul. Diabetes Res Clin Pract. 2021;174:108753.
10.Zhu L, She ZG, Cheng X, et al. Association of blood glucose control and outcomes in patients with COVID-19 and pre-existing type 2 diabetes. Cell Metab.2020;31(6):1068-77.e3